Κύριε Υπουργέ, κύριε Πρόεδρε της ΚΕΔΕ, Κύριες κύριοι συνάδελφοι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Με μεγάλη μου χαρά σας καλωσορίζω στο σημερινό προσυνέδριο που διοργανώνει η ΚΕΔΕ. Θα ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής εάν θα είχα τη δυνατότητα να σας υποδεχτώ όλους δια ζώσης, είμαι όμως βέβαιος ότι η ψηφιακή μας παρουσία με τις απόψεις που θα διατυπώσουμε, με τις προτάσεις μας και με τους προβληματισμούς μας θα συμβάλει τα μέγιστα ώστε αυτή η προσυνεδριακή διαδικασία να στεφθεί από απόλυτη επιτυχία.
Θα ήθελα να συγχαρώ τον Πρόεδρο και το Δ.Σ. της ΚΕΔΕ που ανέλαβαν την πρωτοβουλία της διοργάνωσης αυτών των προσυνεδριακών συναντήσεων ανά την Ελλάδα. Η σπουδαιότητα αυτών των προσυνεδρίωντονίζεται με πολύ ιδιαίτερο τρόπο με την παρουσία του Υπουργού μας την οποία και χαιρετίζω με ιδιαίτερη χαρά.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Όλοι μας ζούμε στην εποχή της μεγάλης πανδημίας. Δυστυχώς το δεύτερο και πιο ισχυρό κύμα πλήττει με τον πιο βάναυσο τρόπο τη χώρα μας αλλά και όλη την ανθρωπότητα με αποτέλεσμα να χάνονται ανθρώπινες ζωές, να πλήττεται η οικονομία, να απειλείται η κοινωνική συνοχή, να κλονίζονται οι εργασιακές σχέσεις και το σπουδαιότερο να κυριαρχεί ο φόβος και η αβεβαιότητα.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση για ακόμη μια φορά απέδειξε ότι διαθέτει και τη βούληση και το μηχανισμό για να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες και να συμβάλει στην αντιμετώπιση της πανδημίας στο μέτρο του δυνατού. Επιβεβαίωσε για ακόμη μια φορά ότι μπορεί να αναλάβει την ευθύνη απέναντι στις τοπικές κοινωνίες και ιδιαίτερα προς τις ευπαθείς ομάδες. Είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικό να προτείνει και να υλοποιήσει δράσεις που θα στοχεύουν στην αντιμετώπιση της απειλής που είναι η δημιουργία μιας νέας χαμένης γενιάς και η απειλή για τη διεύρυνση κοινωνικών ανισοτήτων. Εύχομαι η συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Κεντρικής Διοίκησης να φέρει τα καλύτερα αποτελέσματα και το τέλος αυτής της πανδημίας να βρει τους περισσότερους συμπολίτες μαςυγιείς και αισιόδοξους. Σε αυτό το σημείο δράττομαι της ευκαιρίας να εκφράσω τη θλίψη μου στις οικογένειες που απώλεσαν οικείους ανθρώπους και να ευχηθώ από καρδιάς καλή ανάρρωση σε όσους νοσούν.
Θα ήθελα να υπενθυμίσω σε όλους ότι διαχρονικά ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι διεκδικητικός. Πάντα διεκδικούμε από όλες τις κυβερνήσεις, από όλους τους αρμόδιους υπουργούς το καλύτερο. Είναι γεγονός ότι η Κεντρική εξουσίαπάντα μας χρωστάει και εμείς από τη μεριά μας πάντα το ζητάμε. Δε θέλουμε όμως αυτή η ιδιαιτερότητα της σχέσης κράτους-αυτοδιοίκησης να μετατραπεί σε ένα είδος παιχνιδιού. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι πλέον η Τοπική Αυτοδιοίκηση υλοποιεί σημαντικές αρμοδιότητες που στις περισσότερες περιπτώσεις δε συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους. Εάν θέλουμε μια αυτοδιοίκηση να είναι αυτάρκης, αυτόνομη και αποτελεσματική θα πρέπει να επαναπροσδιορισθεί με καλύτερους όρους η σχέση κράτους-αυτοδιοίκησης. Θέλουμε το κράτος να εμπιστεύεται την αυτοδιοίκηση και το αντίστροφο, γιατί μόνο έτσι θα αποκατασταθεί και η σχέση με τον πολίτη.
Η ΚΕΔΕ επέλεξε για θεματικές εισηγήσεις: τα θεσμικά , οικονομικά, αναπτυξιακά, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, διαχείριση κρίσεων. Συμφωνώ απολύτως με αυτή την επιλογή λέγοντας ότι είναι τα πιο σημαντικά θέματα προς συζήτηση αλλά διαχρονικά πολυσυζητημένα. Δεν μπορώ να διατυπώσω την άποψη ότι η πολλή συζήτηση έφερε και πολλά αποτελέσματα. Κάναμε βήματα, λύσαμε προβλήματα, αλλάξαμε νοοτροπίες χωρίς όμως να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Έχω την αισιοδοξία και ελπίζω να μην είναι ψευδαίσθηση ότι αυτή τη φορά θα γίνει κάτι καλύτερο παρόλα τα προβλήματα που μας περιβάλουν και ότι θα φτάσουμε πιο κοντά στον επιθυμητό στόχο με την προϋπόθεσηότι οι συνεργασίες μας θα πραγματοποιούνται με όρους κατανόησης και εμπιστοσύνης. Σ’ αυτή την προσπάθεια οι αιρετοί συνάδελφοι μου και εγώ δηλώνουμε παρόντες και έτοιμοι να πράξουμε ότι μας είναι θεσμικά επιτρεπτό για την επίτευξη του κοινού στόχου.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Θα ήταν τεράστια παράλειψη εκ μέρους μου να μην αναφερθώ στις μεγάλες καταστροφές που υπέστη ένα μεγάλο γεωγραφικό κομμάτι της Περιφέρειας Θεσσαλίας από τις πλημμύρες που προκάλεσε στο πέρασμά του ο «Ιανός». Με συνεργάτες μου από την ΠΕΔ Θεσσαλίας επισκεφτήκαμε τους Δήμους που υπέστησαν τις μεγαλύτερες ζημιές και συναντήθηκα με τους Δημάρχους, αιρετούς και τεχνικό προσωπικό. Είχα την τιμή αυτό το δυσάρεστο μικρό ταξίδι να το πραγματοποιήσω παρέα και με τον Πρόεδρο της ΚΕΔΕ, τον αγαπητό Δημήτρη τον οποίο και ευχαριστώ από καρδιάς.
Οι ζημιές που υπέστησαν ο Δήμος Καρδίτσας, Φαρσάλων, Μουζακίου, Παλαμά, Αργιθέας και Αλμυρού δυστυχώς δεν περιγράφονται με λόγια. Οι εικόνες που αντικρύσαμε σε πολλές περιπτώσεις ήταν συγκλονιστικές. Πολύ μεγαλύτερες από αυτές που είδατε οι περισσότεροι από εσάς στα δελτία ειδήσεων. Αναλογιστείτε ότι οι Δήμοι με τους μηχανισμούς που διαθέτουνκαι σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας έπρεπε να μεριμνήσουν πρωτίστως να σώσουν ανθρώπινες ζωές, ζωές ζώων, περιουσίες κατοίκων, δημόσιες περιουσίες και μετά να φροντίσουν για τη στέγαση αστέγων κατοίκων, για την υγιεινή, αποσύροντας τα νεκρά ζώα, να κάνουν καταμέτρηση και αξιολόγηση ζημιών και να πείσουν όλους τους ταλαιπωρημένους και φοβισμένους κατοίκους ότι «αύριο ξημερώνει μια καλύτερη ημέρα».
Το ερώτημα είναι αν μπορούν Δήμοι αυτών των μεγεθών με τους διαθέσιμους μηχανισμούς που διαθέτουν να ανταπεξέλθουν πλήρως στα προβλήματα που προκάλεσε αυτή η καταστροφή. Η απάντηση είναι όχι, ενώ όλοι τους είναι άξιοι συγχαρητηρίων. Δεν υπολόγισαν ούτε τις ατέλειωτες ώρες εργασίας νύχτα και ημέρα, ούτε τους κινδύνους που αντιμετώπισαν. Ίσως όμως δεν είναι ζητούμενο η αυταπάρνηση και η προσφορά. Απαιτείται οργάνωση, εθνική στρατηγική, πρόγραμμα και σαφής κατανομή αρμοδιοτήτων. Αυτές οι πλημμύρες δεν αφορούν μόνο στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας, Φαρσάλων και Αλμυρού αλλά σε όλη την Ελλάδα. Γιατί βιώσαμε στο παρελθόν τέτοιες καταστάσεις και γιατί πρέπει να είμαστε έτοιμοι για το μέλλον.
Η «διαχείριση κρίσεων» που επιλέχθηκε από την ΚΕΔΕ ως θεματική εισήγηση είναι δυστυχώς πολύ επίκαιρη και σημαντική προς συζήτηση.
Είναι γεγονός ότι η πολιτεία σε πρώτο χρόνο συνεργάστηκε με τους δήμους και ταυτότητα χρηματοδότησε τις συγκεκριμένες περιοχές. Με αυτές τις χρηματοδοτήσεις δόθηκε η δυνατότητα στους Δήμους να προβούν στις απαιτούμενες ενέργειες για την άμεση αντιμετώπιση των τεράστιων ζημιών. Από αυτό το «ψηφιακό βήμα» ζητώ από την κυβέρνηση να εντείνει τις προσπάθειές της ώστε όλα τα οικονομικά βοηθήματα που αφορούν στις πληγείσες επιχειρήσεις, στους άστεγους κατοίκους, στα καταστραμμένα νοικοκυριά, στην απώλεια ζωικού κεφαλαίου και καλλιεργήσιμων εκτάσεων, να δοθούν άμεσα και στην ολότητά τους. Σε διαφορετική περίπτωση πολύ φοβάμαι ότι οι πληγείσες περιοχές θα ορθοποδήσουν δύσκολα και αργά. Ταυτόχρονα απαιτείται άμεσα σχεδιασμός για μελέτες και έργα που θα θωρακίσουν όλες τις περιοχές σε όλη την επικράτεια από τέτοιους είδους καταστροφικά φαινόμενα. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω μια πολύ σημαντική, κατά την άποψή μου επισήμανση και επικαλούμαι την προσοχή του Υπουργού μας:
Εάν τα συγκεκριμένα καιρικά φαινόμενα ελάμβαναν χώρα στην ΒΔ πλευρά της Θεσσαλίας θα είμασταν στην τραγική θέση να θρηνήσουμε πολλά θύματα λόγω των τεράστιων πλημμυρών που θα γινόταν εξαιτίας των ημιτελών έργων του Αχελώου. Η συσσώρευση τεράστιων ποσοτήτων νερού και η υπερχείλιση της από τα ημιτελή έργα του Αχελώου θα δημιουργούσαν αυτή την τεράστια καταστροφή.
- Με αυτή τη διαπίστωση προτείνω το άμεσο κλείσιμο των ημιτελών έργων του Αχελώου.
- Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους προς την Αυτοδιοίκηση για έργα περιφερειακής εμβέλειας. Για παράδειγμα σας αναφέρω ότι ο δρόμος Λάρισας-Φαρσάλων λίμναζε επί σειρά ετών στο Υπουργείο και όταν μεταφέρθηκε στην αρμοδιότητα της Περιφέρειας ξεκίνησε η κατασκευή της.
- Επαναπροσδιορισμός των ορίων αρμοδιότητας μεταξύ κράτους, αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού ώστε να αποφεύγεται η αλληλοκάλυψηαρμοδιοτήτων.
- Αύξηση πόρων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε να είναι σε θέση να ασκήσει τις αρμοδιότητές της και να είναι πλήρως αποτελεσματική προς τον πολίτη.
- Άμεση αλλαγή του Ν. 4412 ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να βρει το βηματισμό της και να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις.
- Απόδοση των φόρων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση που εισπράττονται από το κράτος και δεν αποδίδονται.
- Απ’ ευθείας απόδοση τοπικών φόρων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς τη διαμεσολάβηση του κράτους.
- Να περιέλθουν στους Δήμους όλες οι διαδικασίες που αφορούν στη λειτουργία και αδειοδότησητων λαϊκών αγορών.
- Αποκλειστική ευθύνη των Δήμων η καθαριότητα, ανακύκλωση, επεξεργασία και αξιοποίηση απορριμμάτων.
- Εμπλοκή της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης στον προγραμματισμό και σχεδιασμό του ΕΣΠΑ.
- Επαναπροσδιορισμός των κριτηρίων για την απόδοση των ΚΑΠ. Πρέπει να προστεθούν επιπλέον κριτήρια που αφορούν και στους πεδινούς δήμους. Σας αναφέρω ότι υπάρχουν πεδινοί δήμοι με πολύ μεγάλο αριθμό χιλιομέτρων αγροτικής οδοποιίας που χρίζουν τακτικής και κοστοβόρας συντήρησης.
- Στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας πρέπει να διευκρινιστεί πλήρως ο ρόλος των ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ καθώς επίσης σε ποιους ανήκει η ευθύνη για τα ποτάμια, τα ρέματα και τα κανάλια.
- Δυνατότητα πρόσληψης προσωπικού από τους δήμους. Έτσι θα λειτουργήσει καλύτερα η υλοποίηση του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης».
- Θεσμική αποτύπωση του ρόλου των ΠΕΔ. Οι Περιφερειακές Ενώσεις σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία του τόπου μας.
Αγαπητοί συνάδελφοι
Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ ακόμη χρόνο και να αναφέρομαι σε προβλήματα ή αναπτυξιακές προοπτικές. Θεωρώ ότι δε λέγονται αλλά ούτε λύνονται όλα τα προβλήματα σε μια συνάντηση που πρέπει όλοι μας να τοποθετηθούμε. Σημαντικό είναι να επικεντρωθούμε στις πραγματικές μας ανάγκες και να προσπαθήσουμε από κοινού να δώσουμε τις απαιτούμενες λύσεις.